Đằng sau những câu chuyện dạy con trong cuốn sách “Cha mẹ vô điều kiện”

Bài viết dưới đây là những chia sẻ của dịch giả Nguyễn Quốc Vương về cuốn sách nuôi dạy con “Cha mẹ vô điều kiện” của Alfie Kohn. Mọi người hãy cùng theo dõi những chia sẻ cũng như review về cuốn sách mà dịch giả muốn gửi gắm nhé!

Theo những chia sẻ của dịch giả Nguyễn Quốc Vương anh đã vô cùng sửng sốt khi đọc cuốn sách “Cha mẹ vô điều kiện” của Alfie Kohn. Theo anh, trong cuốn sách nuôi dạy con này, tác giả – một học giả chuyên nghiên cứu về hành vi con người và hoạt động nuôi dạy trẻ – đã lật ngược gần như toàn bộ những quan niệm thường thức của các bậc cha mẹ về việc nuôi dạy trẻ.

Quan điểm về “thưởng” và “phạt” trong nuôi dạy con

Chúng ta thường quan niệm rằng trong nuôi dạy con việc thưởng và phạt là không thể tránh khỏi và thậm chí là vô cùng cần thiết. Chỉ có điều chúng ta chỉ băn khoăn về cách thức thưởng và phạt đối với trẻ mà thôi. Đại loại như chúng ta đồng ý là không nên thưởng cho trẻ quá nhiều vật chất và thưởng một cách dễ dãi. Chúng ta tán thành phạt nhưng chống lại cách phạt gây nguy hiểm hay đau đớn cho trẻ như đánh đòn hoặc chửi bới…

=>> (Mẹ có biết) Mắng con cũng có hại như đánh con vậy!

Nhưng chúng ta có vẻ đã… lầm vì trong tác phẩm này Alfie Kohn đã dựa trên các nghiên cứu khoa học cụ thể, đáng tin cậy để đi xa hơn khi phủ định vai trò của cả “thưởng” và “phạt”. Thông qua quan sát và nghiên cứu, tác giả đã định ra hai kiểu cha mẹ và tương ứng với nó cũng là hai kiểu tình yêu dành cho con: có điều kiện và vô điều kiện.

“Có điều kiện” và “vô điều kiện” ở đây là khái niệm tâm lý – giáo dục học chứ không phải là khái niệm hiểu theo nghĩa thông thường.

Nói một cách đơn giản, tình yêu “có điều kiện” là kiểu tình yêu mà cha mẹ chỉ trao cho trẻ khi trẻ ĐÁP ỨNG được một hay nhiều yêu cầu hay kì vọng nào đó mà cha mẹ đặt ra như “ngoan”, “học giỏi”, “biết vâng lời” trong khi “yêu thương vô điều kiện” là tình yêu thương cha mẹ tự nguyện trao cho con một cách tự nhiên không kèm điều kiện gì.

“Thưởng” – “Phạt” bao gồm cả các hình thức thưởng bằng vật chất hay lời khen, các hình thức phạt vốn được coi là nhẹ nhàng nhất như bắt trẻ đứng một mình trong phòng, giả vờ làm ngơ trẻ…đều là các biểu hiện của “cha mẹ”/“tình yêu” có điều kiện.

Từ các nghiên cứu lâm sàng cụ thể, tác giả đi đến kết luận rằng kiểu tình yêu, kiểu làm cha mẹ có điều kiện như vậy đã giết chết mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái. Nó để lại hậu quả nặng nề trong tâm lý, nhân cách của những đứa trẻ khi đã trưởng thành, những đứa trẻ này khó có cơ hội sống hạnh phúc dù có thể thành đạt. Tình yêu có điều kiện sẽ dẫn đến tình trạng cha mẹ cố gắng kiểm soát con và theo tác giả thì điều này có nguy cơ biến con thành người xấu.

Muốn làm cha mẹ tốt cần phải làm gì?

Không giống như các tác giả khác, Alfie Kohn không “thích” và cũng không có chủ ý đưa ra một mẫu hình công thức nào. Ông coi trọng các nguyên lý và nhận thức chung hơn là các biện pháp cụ thể vì ông cho rằng phụ huynh một khi thấu hiểu các nguyên lý sẽ tìm được các biện pháp phù hợp. Chính vì vậy, dựa trên cơ sở coi trẻ em như một thực thể phong phú, đặc sắc không thể thay thế, ông đề xướng lối giáo dục gia đình tôn trọng tuyệt đối trẻ em. Ông coi trọng sự dân chủ trong cái nhìn của cha mẹ đối với con cái để từ đó đề ra 13 nguyên lý cơ bản nhất của việc nuôi dạy con:

1. Hãy đối diện với chính mình.

2. Hãy xem lại yêu cầu của bạn.

3. Hãy để tâm đến mục tiêu dài hạn.

4. Đặt mối quan hệ với con lên hàng đầu.

5. Hãy thay đổi cách nhìn, đừng chỉ thay đổi hành vi.

6. Tôn trọng trẻ.

7.Hãy thành thực.

8. Nói ít đi, hỏi nhiều hơn.

9. Để tâm đến độ tuổi của trẻ.

10. Hãy tìm cho trẻ động cơ tốt nhất, phù hợp với thực tế.

11. Đừng khăng khăng nói “Không” nếu không cần thiết.

12. Đừng cứng nhắc.

13. Đừng nóng vội.

Khi nhận thức được điều đó chúng ta sẽ hạn chế việc khen thưởng hay phạt trẻ một cách vô lý và tham lam không cần thiết, tạo cho trẻ không gian dân chủ, tự chủ và phát triển lành mạnh.

=>> Tại sao không nên đáp ứng quá nhiều ham muốn của trẻ?

Những ý kiến, quan điểm của dịch giả về cuốn sách

Dưới đây mà một số chia sẻ, kết luận mà dịch giả Nguyễn Quốc Vương rút ra sau khi đọc cuốn sách “Cha mẹ vô điều kiện”:

– Cố gắng tôn trọng tối đa con thay vì quát nạt hoặc thưởng phạt bừa bãi.

– Cố gắng ở bên con càng nhiều càng tốt, chơi với con, trò chuyện cùng con tốt hơn là mua thật nhiều quà cho con.

– Thay vì cáu giận và trừng phạt trẻ ngay hãy cố tìm hiểu xem tại sao con lại phạm lỗi hay có hành vi không đúng.

– Cố gắng nhìn thế giới xung quanh bằng con mắt trẻ thơ để đồng cảm với trẻ.

– Hãy luôn nghi nhớ trong đầu rằng mục tiêu của phương pháp dạy con là tạo ra một con người biết sống cuộc đời hạnh phúc của riêng mình chứ không phải tạo ra một người thỏa mãn các kì vọng của mình hay là người đem lại vinh quang cho bố mẹ.

Cuốn sách này cũng sẽ làm cho chúng ta suy nghĩ nghiêm túc lại việc nuôi dạy con – một công việc vô cùng hạnh phúc nhưng cũng vô cùng vất vả và không ai dám chắc mình nắm trong tay bí quyết vạn năng.

(Nguồn: Sưu tầm)